W Krainie Kwitnącej Czeremchy 2: Cerkiew w stylu zachodniopoleskim

Sobota, 2 maja 2015 · dodano: 08.05.2015 | Komentarze 10

lasek - Polskowola - Brzozownica Mała - Przychody -  Misie - Międzyrzec Podlaski - Żerocin - Strzyżówka - Witoroż - Wólka Korzczowska - Kozły - Łomazy - Studzianka - Ortel Królewski - Kościeniewicze - Piszczac - Połoski - Zahorów - Las Zaścianek MAPKA

gminy: Międzyrzec Podlaski wiejska i miejska, Drelów, Łomazy, Piszczac, Tuczna (woj. lubelskie)
mezoregiony: Równina Łukowska, Zaklęsłość Łomaska, Równina Kodeńska

Zbieramy się skoroświt i po śniadaniu jedziemy dalej... co do tytułu dzisiejszego dnia, to jest to oczywiście okołoeskapebolski dowcip. Coś podobnego ktoś rzucił bodaj w Norwegii pod kościołem słupowym - "Jest to cerkiew w stylu zachodniołemkowskim... a może zachodnionorweskim" ;-) A dziś było po drodze sporo drewnianych kościółków i cerkiewek.

Wieś Polskowola (d. Polska Wola)... do 1919 wieś nazywała się Ruska Wola  ;-) Obecny kościół został wybudowany w 1921. Znalazłem też informację, że wcześniej była tu cerkiew prawosławna zmieniona na unicką, a potem znów na prawosławną... ale co się z nią stało?





Jedziemy do Międzyrzeca Podlaskiego, zwiedzanie zaczynamy od parku przypałacowego, gdzie wbijamy się do opuszczonej gorzelni






Znajdujemy w parku skrzynkę i robimy sobie rozwałkę na rurze, obok której kwitnie czeremcha... gdzieś w tym rejonie stała się ona motywem przewodnim wycieczki i powstał tytuł - tu, albo w lesie za Międzyrzecem.




Kościół pw. św. Piotra i Pawła. Wybudowany w XVIII wieku jako cerkiew unicka, potem od 1875 cerkiew prawosławna, a obecnie kościół katolicki.

Daty 1839, 1875 i 1905 będą się non stop pojawiać przy obiektach sakralnych na naszej trasie. W skrócie - 1839 to likwidacja i przyłączenie do cerkwi prawosławnej kościoła unickiego w zaborze rosyjskim (patrz synod połocki) - wiki), pozostała tylko diecezja chełmska w Królestwie Polskim zlikwidowana w 1875. Natomiast w 1905  car wydał tzw. ukaz tolerancyjny, czyli wprowadzający tolerancję religijną. Min. odstępstwo od prawosławia nie miało już być ścigane prawem... dawni unici mogli więc przejść teraz z prawosławia na katolicyzm (bo kościół unicki nie został przywrócony). Zdaje się, że zostały zniesione inne obostrzenia dotyczące innych wyznań, czyli np. kościoła katolickiego, ale szczegółów nie znam.



Wjeżdżamy do centrum, boczne uliczki kompletnie zakorkowane, również główna się korkuje gdy ktoś chce skręcić w bok... a my boczkiem myk myk.

Pomnik przy rynku - tu znajdował się Pomnik bohaterów 1918 r. (tak wyglądał) zniszczony w czasie II wojny. Po wojnie został jako tako odbudowany i oprócz listy osób zabitych 16.Xi.198 (tzw. Krwawe Dni Międzyrzeca - wiki, zobacz też mogiłę zbiorową na cmentarzu), jest na nim obecnie upamiętnienie II wojny z listą  pól bitew i miejsc kaźni.




A to dawna cerkiew pw. św. Mikołaja - najpierw unicka, potem prawosławna, a obecnie kościół katolicki  pw. św. Józefa. A tak wyglądał jako cerkiew. Zanim postawiono cerkiew murowaną, była tu drewniana - najpierw prawosławna, a po Unii Brzeskiej unicka. Tutaj też nas pytali skąd, dokąd...




Golgota Wschodu z tablicą upamiętniającą katastrofę... tfu, chciałem napisać zamach smoleński ;-)




A to Pomnik Wolności z kawałkiem muru berlińskiego.



Postój pod marketem, ja uzupełniam zapasy, a lavinka pilnuje suszącego się namiotu.



Wyjeżdżając z Międzyrzeca oglądamy jeszcze dworzec na linii terespolskiej (Warszawa - Siedlce - Łuków - Międzyrzec Podlaski i Terespol)... gdy się kręcimy i robimy fotki, jakiś chłopak siedzący w samochodzie pyta nas się czy czegoś szukamy, a poza tym skąd dokąd...



Po drugiej stronie torów natykamy się po raz pierwszy na szlaki rowerowe Podlasia Południowego. Tutaj jest mapka. Wydawało nam się, że to są numery szlaków, a tu okazuje się że punkty węzłowe i docelowe zostały ponumerowa i na drogowskazach są strzałki do których kolejnych punktów można stąd dojechać. Fajnie że na mapie zostały wyróżnione odcinki terenowe... ale trzeba uważać, bo w te utwardzone wliczane są bruki ;-)



Dalej asflatem przez las... przynajmniej według mapy była to droga asfaltowa, a nawet trochę jeszcze jest, bo miejscami już w znacznym procencie gruntowa. Zresztą fragmentami gruntowymi lepiej się jechało niż tymi z zachowanym asfaltem... taki wertep. Ale ltrasa przez las przyjemna i z czeremchą :-)






Za lasem krzyż z tabliczką bardzo na miejscu. Tak na marginesie - we wsiach od Łukowa, aż do Buda (potem już się tak nie przyglądaliśmy) bardzo dużo krzyży i kapliczek we wsi... przy co czwarte, trzeciej a momentami co drugiej chałupie. Do tego obowiązkowo za wsią, przed wsią i na skrzyżowaniu. A także na zakręcie gdzie ktoś się zabił.




Witoroż - modrzewiowa cerkiew z 1739, najpierw unicka, od 1875 prawosławna, od 1919 kościół katolicki, od 1940 znów cerkiew prawosławna, a od 1946 ponownie kościół katolicki. Zaczyna się robić ciepło, więc zakładamy sandałki... ale nie aż tak ciepło, więc wkładamy do nich skarpetki :-)






Rzeczka Rudka



Łomazy... historia kościołów (katolickich) w Łomazach jest bardzo ciekawa, były tu bowiem kolejno cztery kościoły drewniane:
1. kościół - zbudowany w 1451, spłonął w 1657
2. kościół - zbudowany w 1658, spłonął w 1789 (?)
3. kościół - ufundowany w 1783 (?) przez  króla Stanisława Augusta, spłonął w 1795
4. kościół - zbudowany w 1852, spłonął w... eee, został zamknięty przez władze carskie w 1875 i rozebrany w 1888
5. kościół, tym razem murowany...  zgodę na jego budowę uzyskano dopiero w 1906 po ukazie tolerancyjnym, ruszyła budowa i ukończono go w 1911. Nie spłonął (odpukać w niemalowane) do dziś

Daty trochę nie banglają, ale co ja poradzę... mam je z dwóch źródeł - źródło 1, źródło 2



Jeszcze pomnik w środku wsi



Za wsią trafiamy na drogowskaz. Trochę nam to nie po drodze i gruntówą, więc nie jedziemy, ale okazuje się że za murem jest kirkut z mogiłą zbiorową.






Z cyklu Kapliczki



Pole bitwy pod Łomazami... tak, tutaj w 1769 konfederaci barscy z wojskami rosyjskimi się tłukli. A informuje o tym ta tabliczka (powiększenie) na wjeździe do wsi Studzianka, część ścieżki edukacyjnej po wsi.



Studzianka to dawna wieś tatarska - Tatarów osadził tutaj w 1679 Jan III Sobieski,  nadając  ziemię rotmistrzowi Samuelowi Romanowskiemu i jego żonie Reginie z Kieńskich.

W miejscu gdzie obecnie stoi szkoła i i pomnik odzyskania niepodległości, dawniej stał meczet (tabliczka)... znamy słowa takie jak cerkwisko, grodzisko, zamczysko, tutaj poznajemy nowe słowo - meczecisko. A swoją drogą, jak się nazywa miejsce po dawnym kościele? Kościelisko? Wracając do rzeczy, w meczecie  przechowywany był sztandar VI pułku tatarskiego Straży Przedniej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Meczet pdpaliły w 1915 wycofujące się wojska rosyjskie.




Docieramy na cmentarz tatarski, czyli tzw. mizar (tabliczka)









Czerwona tabliczka świadczy, że zbliżamy się do Białorusi.



Ortel Królewski - cerkiew unicka z 1707, potem 1875 – 1919 cerkiew prawosławna, obecnie kościół katolicki.





Ciekawa dzwonnica, której jedną z podpór jest pomnik przyrody.



Kościeniewicze - cerkiew unicka, potem prawosławna, obecnie kościół katolicki. Z ciekawostek, z tej wsi pochodzi niejaki Bogdan Chazan o którym niedawno było głośno.





Piszczac - na stronie parafii czytamy po tolerancji religijnej, w 1905 r. wybudowano kościół drewniany, który następnie w 1920 r. sprzedano do organizującej się parafii w Zarzeczu - tak, to właśnie stąd pochodzi drewniany kościółek w Zarzecu Łukowskim, który oglądaliśmy wczoraj wieczorem.



Połoski - to jest druga z kolei cerkiew we wsi, pierwsza powstała jako cerkiew unicka, a od 1875 prawosławna kilka lat później została rozebrana.

Obecna cerkiew została wybudowana w 1891 już jako prawosławna, od 1919 kościół katolicki, a od 1923cerkiew neounicka, w latach 1941-45 znów prawosławna (sądzę że ten epizod z II wojny dotyczył większej liczby obiektów, ale w mniej szczegółowych opracowaniach jest pomijany), a od 1947 kościół katolicki. O neounitach jeszcze będzie.





Mieliśmy jeszcze trochę czasu, ale trochę za mało żeby zwiedzić Kodeń i pokeszować weń. Postanowiliśmy więc że po prostu nieco wcześniej wbijemy się do lasu... a że wypatrzyłem w lasku jakiś cmentarz, a w żadnej z okolicznych wsi nie było kościoa, więc postanowiliśmy pocyklogrobbingować i go poszukać.

Okazało się, że cmentarz jest nieco źle zaznaczony, bo nie w śrdku lasku a na jego skraju, a że od złej strony podjechaliśmy to trochę się go naszukałem. Okazało się że jest to cmentarz prawosławny lub greckokatolicki. Dosyć duży obszar jrst ogrodzony, na nim krzyż z 1967, ale teren użytkowany (także współcześnie) jest dużo mniejszy i ogrodzony drugim ogrodzeniem.







We wsi Zahorów sprawa się wyjaśniła, bowiem owszem we wsi była cerkiew (pewnie unicka, potem prawosławna), ale na początku XX wieku była tu tylko kaplica (czasownia?) prawosławna. W 1909 wybudowano cerkiew prawosławną, ale po I wojnie zostaje zamknięta, a w 1938 zniszczona. Obecna została wybudowana w latach 1991-93 (więcej info w wiki: stara cerkiew, nowa cerkiew).

Tak więc cerkiew tu była, a więc i lokalizacja cmentarza logicznie z tego wynika... a że obecna cerkiew nie jest zabytkowa, to nie mam jej zaznaczonej na mapie w naniesionej treści turystycznej, a że cerkiew nowa, to nie mam  jej też w podkładzie topograficznym bo choć mapa z 2000, to stan aktualności 1990-94. To jest mapa Wojskowych Zakładów Kartograficznych, dobry podkład topo, średnia treść turystyczna, i słaba aktualność... za to pokrywa bez dziur całą Polskę i jak gdzieś nie ma mapy, to setka WZKartu jest jak znalazł.




Obok cerkwi jest głaz upamiętniający Akcję Wisła, a konkretnie wysiedloną wieś Wołoszki znajdującą się na północny-wschód od Zahorowa. Tutaj ciekawa blogorelacja.



Wbijamy się w las... droga przez pola, a potem już w lesie straszliwie piaszczysta, spory kawałek musimy prowadzić. Może byśmy się głębiej w ten las wnili i może nawet dobili do 100km, ale przez te piochy sobie darowaliśmy. Na kolację upiekliśmy na ognisku kiełbaskę, którą mieliśmy zjeść wczoraj, ale padało (zastanawialiśmy się czy by nie spróbować na epigazie. Kiełbasa z szynką i schabem (!) bardzo dobra, ale do pieczenia na ognisku dosyć słaba, bo wnętrze bardzo słabo się zagrzewa... trzeba było wziąć zwyczajną ;-) Ale nie narzekam, bo i tak była dobra.

Picasa - tutaj więcej zdjęć

.